Çocuk ve Korku
Korku, bir savunma mekanizmasıdır. Anlayamadığımız ve kontrol edemediğimiz durumlara karşı kendimizi korumaya yöneliktir. Çocuklar pek çok şeyden korkarlar, ancak zamanla bu korkularını yenmeyi öğrenirler. Çocukların gelişimlerinin devam etmesiyle birlikte gelişim evrelerine göre çocukluk korkuları bulunup yaşa göre değişkenlik gösterir. İşlevsel olan korkular hayatta kalmaya yararken, üretilen korku kişilik gelişimi için olumsuzdur. Gerçekçi olmayan korkular: hayalet, canavar, okula başlayamama, tek başına kalamama, kekeleme, tikler, tırnak yeme vb…
Bebeklikte (0-1 Yaş) Korku Nedenleri
- Şiddetli ses
- Yabancılar
- Bilinmeyen eşyalar, yerler
- Düşme hissi
- Ani hareketler
- Ani ve şiddetli ışık
- Ağrı hissiyle ilişki kurdukları kişi ve eşyalar
1-2 Yaş Çocuklarda Korku Nedenleri
- Karanlık
- Yalnız kalmak
- Bir yerinin acıması
- Anne-babanın sevmemesi
2-6 Yaş Çocuklarda Korku Nedenleri
- Kaybolmak
- Isırılmak
- Hayalet, peri, canavar vb.
- Karanlık
- Yılan köpek gibi hayvanlar
- Gök gürültüsü, şimşek
- Kötü rüyalar
- Hoş olmayan sesler (elektrik süpürgesi, ani su boşalma sesi vb…)
- Cezalandırılma
- Ölüm
- Okul korkuları
2- 4 yaş arasında düşünce hızla gelişir. Konuşmaların bir yetişkin gibi “mantıklı” değildir. Becerilerinin gelişmesiyle birlikte bağımsızlık kazanırlar. Bir hata ile karşılaşıldığında yaşına ve gelişimine uygun davranılmalıdır. Doğrusu gösterilmeli, bağırma, tehdit ve korkutma olmamalıdır. Yaşadığı sorunlarla mücadele etmesine, problemleri çözmesine, becerebileceği işleri kendi başına yapmasına fırsat vermek özgüveni ve cesareti geliştirir. Çocuklar bu dönemde gerçekle hayali ayırt edemezler. Hayal gücünün artması korkuların artmasıyla paraleldir. İzlenilen çizgi filmler, bilgisayar oyunları, reklamlar vb. yayınlar noktasında anne ve babalar iyi bir gözlemci olmalıdır. Gerekirse filtrelenmeli, yasaklanmalıdır. Bir takım gerçek dışı varlıkların geleceğini düşünen çocuğun uyku içeriği etkilenir. Bununla birlikte uykuya dalmada güçlükler görülür. Ebeveyn tutumu bu noktada önemlidir. Çocuğun rahatlaması için sarılmak yeterli olabilir.
Fiziksel Belirtiler; kalp atımının hızlanması, soluk alışta hızlanma, ağızda kuruluk, kaslarda gerginlik, ellerde titreme, terleme vb. Düşünce Olarak; karşılaşılan durum karşısında abartma, felaketleştirme, çaresizlik görülür. Kontrol edilemeyeceği algısı oluşur. Uyaran tehdit olarak algılandığı için olumsuz beklentiler olur.
Davranış Düzeyinde; savaş ya da kaç tepkisi ortaya çıkar. Çocuklar öfkelendiğinde elindekini fırlatma, itme, vurma gibi davranışlar gösterirler.
Korkuları geçirmekte olan çocuklara nasıl yardımcı olmalıyız?
- Korkuya karşı saygı gösterin.
- Gevşemesini sağlayın.
- Çocuğunuzu dinleyin, soru sormasına imkan sağlayın. Aşırı tepki vermekten kaçının. Sık tekrar eden cezalar, tehditler, aşırı kontrol içeren söylemler, davranışlar. (…. yapmazsan seni bırakıp giderim.)
- Korkunun kaynağını araştırın. Sakinleştiğinde konuyla ilgili sohbet edin. Duygularını anlatan bir resim yapmasını isteyebilirsiniz.
- Korku uyandıran bir cismi ortadan kaldırabilirsiniz.
- Korktuğu nesnelerin mizahi yönlerini bulup onları eğlenceli hale getirebilirsiniz.
- Eğlenceli oyunlar oynayarak çocuğunuzun korkularıyla başa çıkmasına yardımcı olabilirsiniz.
- Karanlık korkusunu, karanlık bir odaya birlikte giderek ona destek olun. Bu işlemi birkaç kez tekrar ederek yenmesine yardımcı olabilirsiniz.
Sonuç olarak; sonsuz olasılıklarla dolu dış dünyaya doğru yolculuk ederken, çocuğunuzun rehberi olduğunuzu unutmayın